Η δημοκρατία ξεκινά από το σπίτι μας

 

 

 

 

 

Είναι ελπιδοφόρο πως τις τελευταίες δεκαετίες (πολύ πριν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης) εμφανίστηκαν, σε πολλά σημεία της Ευρώπης, κινήματα υπέρ της άμεσης δημοκρατίας. Σε όλο τον Δυτικό κόσμο όταν μιλούνε για άμεση δημοκρατία αναφέρονται κυρίως σε έναν θεσμό: το δημοψήφισμα. Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή την ειδοποιό διαφορά μεταξύ του δημοψηφίσματος που καλούν οι πολίτες, όποτε και για οτιδήποτε αυτοί επιθυμούν (referendum), από το ‘κυβερνητικό’ δημοψήφισμα (plebiscite) που καλούν οι κυρίαρχοι πολιτικοί χώροι όποτε και για ό,τι τους εξυπηρετεί. Δυστυχώς η ιστορία του θεσμού στην Ελλάδα έχει να επιδείξει μόνο τα δεύτερα, τα οποία έχουν συνήθως ελάχιστη σχέση με την δημοκρατία.

Μια από τις μεγαλύτερες οργανώσεις υπέρ της άμεσης δημοκρατίας στην Ευρώπη είναι η Democracy International. Μου τηλεφώνησαν για να τους μεταφέρω την γνώμη μου για την άμεση δημοκρατία στην Ελλάδα. Παρακάτω μπορείτε να βρείτε την μετάφραση όσων ειπώθηκαν. Η συνέντευξη στα Αγγλικά υπάρχει στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.democracy-international.org/interview-petros-vourlis.html.

“Democracy International : Ποια είναι η θέση της άμεσης δημοκρατίας στην Ελλάδα σήμερα;

Η απάντηση είναι απλή, δεν υφίσταται άμεση δημοκρατία στην Ελλάδα. Στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας διεξήχθησαν επτά κυβερνητικά δημοψηφίσματα (plebiscites). Τα πρώτα τέσσερα αφορούσαν την επαναφορά ή την κατάργηση της μοναρχίας. Στην συνέχεια είχαμε δύο δημοψηφίσματα στην διάρκεια της δικτατορίας, ένα το 1968 σχετικά με ένα νέο Σύνταγμα και ένα δεύτερο το 1973 με πρόταση την θητεία του δικτάτορα Παπαδόπουλου ως Προέδρου της Δημοκρατίας (!) για οκτώ έτη καθώς και την κατάργηση (ξανά) της μοναρχίας. Το τελευταίο κυβερνητικό δημοψήφισμα έγινε στην Ελλάδα το 1974 , αμέσως μετά την πτώση της χούντας, και 7 στους 10  Έλληνες ψήφισαν κατά της μοναρχίας. Όλα τα προηγούμενα δημοψηφίσματα εκλήθησαν από τις κυρίαρχες πολιτικές τάξεις και όχι από τους πολίτες. Τέτοιου είδους δημοψηφίσματα δεν έχουν καμία σχέση με την άμεση δημοκρατία.

Ποιοι είναι λοιπόν οι στόχοι σας; Τι είδους άμεσης δημοκρατίας θα επιθυμούσατε;

Η δημοκρατία ξεκινά από το σπίτι μας. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ζούμε με την σύζυγο και τα παιδιά μας, οι σχέσεις μας με τους γείτονες μας και η δράση μας στην κοινότητα της οποίας αποτελούμε μέλη. Φυσικά υπάρχει ένα υψηλότερο επίπεδο εθνικής πολιτικής. Οι πολίτες πρέπει να έχουν το δικαίωμα να προτείνουν νόμους καθώς και να απορρίπτουν όσους δεν επιθυμούν, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.  Χρειαζόμαστε δημοψηφίσματα καλούμενα από τους πολίτες προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε την δύναμη των πολιτικών κομμάτων, η οποία αυτή την στιγμή είναι ανεπίτρεπτα μεγάλη. Επίσης κάθε συνταγματική αλλαγή καθώς και η συμμετοχή της χώρας σε υπερεθνικούς θεσμούς οφείλει να γίνεται αποδεκτή από τους πολίτες υποχρεωτικά μέσω δημοψηφίσματος.

Πως φαντάζεστε ότι θα έμοιαζε ένα πολιτικό σύστημα άμεσης δημοκρατίας;

Υποστηρίζω ένθερμα ένα μοντέλο άμεσης δημοκρατίας παρόμοιο με το Ελβετικό, το οποίο δίνει ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα και ισχύ στους πολίτες. Είναι ένα μοντέλο δημοκρατίας με ιστορία 150 ετών, από το οποίο έχουμε πολλά πράγματα για να διδαχθούμε. Φυσικά δεν είναι δυνατόν να αντιγράψουμε το πολιτικό σύστημα κανενός τόπου και καμιάς εποχής, υπάρχουν όμως αρκετά στοιχεία που θα μπορούσαν να μας εμπνεύσουν στο Ελβετικό πολιτικό σύστημα.

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζεται στην Ελλάδα στην προσπάθεια σας να υποστηρίξετε την ιδέα της άμεσης δημοκρατίας.

Η άμεση δημοκρατία, αλλά ακόμα και η ίδια η ιδέα της δημοκρατίας είναι παντελώς άγνωστες στην Ελλάδα. Ακούγεται ειρωνικό αν κανείς σκεφτεί ότι η δημοκρατία εμφανίσθηκε για πρώτη φορά σε αυτόν εδώ τον τόπο. Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα είναι μια ολιγαρχία με τα κόμματα να διαθέτουν υπέρμετρη ισχύ. Ο πρωθυπουργός δρα ως μονάρχης που έχει το ελεύθερο να κάνει ό,τι επιθυμεί. Επειδή ακριβώς η έννοια της δημοκρατίας είναι ελάχιστα γνωστή, είναι αρκετά δύσκολο να βρει κανείς συμμάχους για να εργασθεί μαζί τους. Έτσι η ομάδα μας έχει τον απόλυτα βασικό στόχο να ενημερωθούμε και στην συνέχεια να ενημερώσουμε τους συνανθρώπους μας για το τι πραγματικά είναι η δημοκρατία.  Υπάρχουν βέβαια και άλλες ομάδες, όπως η Πρωτοβουλία για Ριζική Συνταγματική Αλλαγή (http://www.neosyntagma.net/) και η Κλήρωση (http://www.klirosi.org/), που αναφέρονται στον θεσμό του δημοψηφίσματος και τις εκφράσεις του, αλλά πρέπει να εργασθούμε σκληρά για να καταφέρουμε να ενημερώσουμε όλους τους Έλληνες για τους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας και την ισχύ που αυτοί έχουν.

Τον Νοέμβριο του 2011, ο τότε πρωθυπουργός Παπανδρέου, ανακοίνωσε την διεξαγωγή ενός κυβερνητικού δημοψηφίσματος με θέμα τα οικονομικά μέτρα στην Ελλάδα. Στην συνέχεια απέσυρε την πρόταση του. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;

Πιστεύω ότι θα ήταν πολύ καλύτερα αν ο Παπανδρέου είχε ζητήσει την διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην αρχή της οικονομικής αλλά και πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα. Οι πολίτες θα έπρεπε να ερωτηθούν αν θέλουνε η χώρα να δανειστεί από το ΔΝΤ και την Ε.Ε. Ήταν κοινή αφήγηση σχεδόν όλων των πολιτικών κομμάτων και των ΜΜΕ ότι πρέπει να δανεισθούμε και να προχωρήσουμε σε μέτρα λιτότητας. Μας είπαν ότι σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να εγκαταλείψουμε το ευρώ και να ζήσουμε τον εφιάλτη της δραχμής. Η κίνηση αυτή του Παπανδρέου ήρθε πολύ αργά. Εκείνη την στιγμή δεν είχε την πολιτική δύναμη να προχωρήσει σε δημοψήφισμα. Παρόλα αυτά έχει ενδιαφέρον το γεγονός  ότι και πάλι, σχεδόν κανένα κόμμα, δεν υποστήριξε την πρόταση του, κάτι το οποίοι δείχνει ξεκάθαρα ότι κανένας πολιτικός χώρος δεν επιθυμεί να έχουν την δυνατότητα οι πολίτες να εκφράζουν άμεσα την επιθυμία τους. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Για να ήμαστε όμως δίκαιοι με τον Παπανδρέου οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι τουλάχιστον χρησιμοποίησε την απαγορευμένη λέξη δημοψήφισμα (ακόμα και αν επρόκειτο για ένα κυβερνητικό δημοψήφισμα και όχι για ένα που καλείται από τους πολίτες). Η λέξη δημοψήφισμα δεν χρησιμοποιείται ποτέ από τα πολιτικά κόμματα και τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Με όλα τα παραπάνω φτάσαμε σε μια κατάσταση που είναι πλέον δραματική. Ελάχιστοι οικονομικοί πόροι καταλήγουν στην κοινωνία και την πραγματική οικονομία. Οι άνθρωποι φτωχαίνουν μέρα με την ημέρα. Αν υπήρχαν αμεσοδημοκρατικοί θεσμοί στην Ελλάδα οι πολίτες θα μπορούσαν να επιλέξουν πώς να διαχειριστούν το δημόσιο χρήμα. Αντίθετα, αυτή την στιγμή, οι Έλληνες δεν έχουν την δυνατότητα να προτείνουν, αποφασίσουν, απορρίψουν ή έστω να επηρεάσουν στο ελάχιστο τις πολιτικές αποφάσεις. Έτσι οδηγούμαστε σε μια κατάσταση που είναι πραγματικά ανυπόφορη.”